Press "Enter" to skip to content

Month: August 2009

જેને ખબર નથી કે


ગઝલનો જન્મ ઉર્દુ-ફારસીમાં થયો હોવાનું મનાય છે. એ સમયની ગઝલોમાં સુરા, જામ, સાકી વગેરેનો ઉલ્લેખ અચૂક જોવા મળતો. એવા જ લોકો ગઝલની સભાઓમાં જતા. કદાચ બીજા કોઈ એમાં પહોંચી જાય તો તેઓને એની ગતાગમ જ ન પડે, એને યથાર્થરૂપે માણી ન શકે. શૂન્યે એથી જ આ ગઝલમાં કહ્યું કે જેને વિષય પરત્વેનું જ્ઞાન ન હોય એણે એવી જગ્યાઓએ નહીં જવામાં જ સાર છે.
*
સ્વર- મનહર ઉધાસ, આલ્બમ- આરંભ

*
નજીવા સ્વાર્થમાં જે મોતીઓ માટીમાં રોળે છે,
કરીને આબરુ લિલામ નિજનું નામ બોળે છે,
કરું તરફેણ એ પીનારની હું કઈ રીતે સાકી,
પીએ છે જેટલું એથી વધુ જે રોજ ઢોળે છે.
*
જેને ખબર નથી કે સુરા શું ને જામ શું
એનું ભલા ગઝલની સભાઓમાં કામ શું ?

સાકી જે મયકશીની અદબ રાખતા નથી
પામી શકે એ તારી નજરનો મુકામ શું ?

અવસર હશે જરૂર મિલન કે જુદાઈનો
ઓચિંતી દિલના આંગણે આ દોડધામ શું ?

મળશે તો ક્યાંક મળશે ગઝલમાં એ મસ્તરામ
જે ‘શૂન્ય’ હોય એને વળી ઠામબામ શું ?

– શૂન્ય પાલનપુરી

6 Comments

જય મંગલમૂર્તિ

મિત્રો, આજથી સૌના પ્યારા વિઘ્નહર્તા દુંદાળા દેવ ગણેશજી પધારી રહ્યા છે. તો આજે ઠેરઠેર ગવાતી મરાઠી ભાષામાં ગવાયેલી આ આરતી સાંભળીએ સ્વરકિન્નરી લતા મંગેશકરના સ્વરમાં.

જય દેવ જય દેવ જય મંગલમૂર્તિ
દર્શનમાત્રેં મનકામના પૂર્તિ (ધ્રુ.)

સુખકર્તા દુઃખહર્તા વાર્તા વિઘ્નાચી
નુરવી પુરવી પ્રેમ કૃપા જ યાચી
સર્વાંગી સુંદર ઉટિ શેંદુરાચી
કંઠે ઝલકે માળ મુક્તા ફળાંચી … જય દેવ

રત્નખચિત ફરા તુજ ગૌરીકુમરા
ચંદનાચી ઉટી કુમકુમ કેશરા
હિરેજડિત મુકુટ શોભતો બરા
રુણઝુણતી નૂપુરેં ચરણી ઘાગરિયા … જય દેવ

લંબોદર પિતાંબર ફણિવરબંધના
સરળ સોંડ વક્રતુંડ ત્રિનયના
દાસ રામાચા વાટ પાહે સદના
સંકષ્ટી પાવાવેં નિર્વાણી રક્ષાવેં સુરવર વંદના … જય દેવ

બોલો ગણપતિ બાપ્પા મોરિયા …

2 Comments

સખી મારો સાહ્યબો સૂતો


પિયુ પથારીમાં સૂતો હોય અને એની પડખે ધીરેથી આવીને સુઈ જવાની કલ્પના માત્ર કેટલી રોચક છે. સ્ત્રીના હૈયામાં ઉમટતી લાગણીઓના ભાવજગતનું રોચક શબ્દાંકન આ ગીતમાં થયું છે. આજે માણીએ કવિ શ્રી વિનોદ જોશી રચિત આ સુંદર ગીત શ્રી અમર ભટ્ટના સ્વરાંકનમાં.
*

*
સખી મારો સાહ્યબો સૂતો
ફળિયે ઢાળી ઢોલિયો હું તો
હું તો મેડીએ ફાનસ ઓલવી ખાલી
પડખે પોઢી જાઉં … સખી મારો

એક તો માઝમ રાતની રજાઈ
ધબકારે ધબકારે મારા પડખે સરી જાય
એકલી ભાળી પાતળો પવન પોયણાથી પંખાય
ઝીણો સાથિયો કરી જાય … સખી મારો

સખી મારો સાહ્યબો સૂનો
એટલો કાના જેટલો હું તો
હું તો એટલું પૂછી પગમાં ઝાંઝર
પહેરવા દોડી જાઉં … સખી મારો

એમ તો સરોવરમાં બોળી
ચાંચને પછી પરબાર્યો કોઈ મોરલો ઉડી જાય
આમ તો પછી ઝૂરતો કાંઠો
એક પછી એક કાંકરી ઝીણી ઝરતો બૂડી જાય

સખી મારો સાહ્યબો લાવ્યો
અમથો કેવો કમખો હું તો
હું તો ટહુકા ઉપર મોરપીંછાની ઓઢણી ઓઢી જાઉં … સખી

– વિનોદ જોષી

[ ફરમાઈશ કરનાર – નેહાબેન શાહ ]

14 Comments

ઝંડા ઊંચા રહે હમારા


મિત્રો આજે પંદરમી ઓગષ્ટ, ભારતમાતાનો સ્વતંત્રતા દિન. આઝાદીના બાસઠ વર્ષ આજે પૂરા થાય છે. અત્યારે દેશના અડધાથી વધુ નાગરિકો 1947 પછી જન્મેલા છે. એથી આઝાદીનું મહત્વ, એની કિમ્મત એમની કદાચ એટલી નથી જેટલી એનાથી પહેલાં જન્મેલી પેઢી હોય. સ્વતંત્ર હવામાં શ્વાસ લેવાનું ગૌરવ લેનાર દરેક ભારતવાસીનું મન આજે તિરંગા સામે ઝૂકશે – આપોઆપ ઝુકવું જોઈએ. ચાલો આપણે સૌ સાથે મળી આઝાદી માટે જેમણે પોતાના જાનનું બલિદાન આપ્યું એવા નામી-અનામી દરેક શહીદોનું ઋણસ્વીકાર કરીએ અને આપણા રાષ્ટ્રધ્વજને સદાય ઉન્નત રાખવાના પ્રયત્નો કરીએ.
*
આલ્બમ- પ્રાર્થનાપોથી, પ્રકાશક-સૂરમંદિર

*
વિજયી વિશ્વ તિરંગા પ્યારા, ઝંડા ઊંચા રહે હમારા.

સદા શક્તિ સરસાનેવાલા, પ્રેમસુધા બરસાનેવાલા,
વિરોં કો હર્ષાનેવાલા, માતૃભૂમિ કા તનમન સારા
ઝંડા ઊંચા રહે હમારા, વિજયી વિશ્વ તિરંગા પ્યારા.

શાન ન ઈસકી જાને પાયે, ચાહે જાન ભલે હી જાયે
વિશ્વ વિજય કરકે દિખલાયે, તબ હોવે જગ પૂર્ણ હમારા,
ઝંડા ઊંચા રહે હમારા, વિજયી વિશ્વ તિરંગા પ્યારા.

આવો પ્યારોં, આવો વીરો, દેશધર્મ પર બલિ બલિ જાઓ,
એક સાથ સબ મિલકર ગાઓ, પ્યારા ભારત દેશ હમારા,
ઝંડા ઊંચા રહે હમારા, વિજયી વિશ્વ તિરંગા પ્યારા.

ભારતમાતા કી જય.

2 Comments

સનમ, તારી યાદોમાં …


મિત્રો આજે મારી એક સ્વરચિત કૃતિ. શ્રાવણનો વરસાદ અને હોળી ? હા, અહીં એવી વેદનાની વાત છે જેમાં આંખોમાંથી શ્રાવણની હેલી વરસતી હોય અને હૈયામાં સળગતી હોય સ્મરણોની હોળી. વિરહ અને મિલન એક સિક્કાની બે બાજુ છે, પણ આ એવા સિક્કાની વાત છે જેમાં માત્ર વિરહની વ્યથા જ લખેલી છે.
આંખોમાં મિલનના મંગલ સપનાં આંજેલા હોય અને વિધાતાના ક્રૂર હાથ એને ચકનાચૂર કરી નાખે ત્યારે સર્જાતા વિયોગની પ્રથમ રાત્રિએ પ્રેમીના હૈયામાં ઉપજતી અકથ્ય વેદનાનું, એની વિહ્વળતાનું, એના મૂંગા છતાં અસહ્ય એવા ઝૂરાપાનું અને એના હૈયાફાટ વલોપાતનું એમાં ચિત્રણ છે. આ ગીત સમર્પિત છે એવા દરેક વ્યક્તિને જેનું હૈયું પોતાના પ્રિય પાત્રને ગુમાવવાની વ્યથાથી સભર હોય – પછી એ સરહદ પર કુરબાન થનાર જવાંમર્દની પ્રેયસી હોય, અકસ્માતમાં પોતાના વહાલસોયા જીવનસાથીને ગુમાવનાર પરિણીતા હોય કે અસાધ્ય રોગના ખપ્પરમાં પોતાના પ્રિય પાત્રને બેબસ નજરોથી વિદાય થતાં જોઈ રહેલ સ્વજન.
*

*
સનમ, તારી યાદોમાં ચોધાર આંસુએ આંખો વરસતી રહી રાતભર,
એ શ્રાવણની હેલીમાં હૈયાની હોળી સ્મરણથી સળગતી રહી રાતભર.

એ દિવસો હજુ પણ મને યાદ છે, તારી આંખોમાં મારો ચ્હેરો હતો,
મનના મધુવનમાં પ્રીતમ ફકત એક તારી મહેકનો પહેરો હતો,
યુગોની સફરને ક્ષણોમાં ભરી સમય તો સરકતો રહ્યો રાતભર … સનમ

હતાં કેવાં સપનાં મધુરાં મિલનનાં, વસંતી ફૂલોનો મેળો હતો,
એ શમણાંના ઉપવનમાં ગૂંથેલ કેવો સંગાથ સોનેરી માળો હતો,
પથારીમાં પડખાં ઘસીને ફકત એની સળીઓ પીંખાતી રહી રાતભર … સનમ

ઊઠી કેવી આંધી સમયની કે મારો મૂકી હાથ, હાથેથી સરતો ગયો,
જીવનભર જડેલો ઝુરાપો બની મારી ‘ચાતક’શી આંખોમાં ઠરતો ગયો,
હથેળીમાં તારાં લખેલાં બધાં નામ અજાણે ભુંસાતા રહ્યાં રાતભર … સનમ

– દક્ષેશ કોન્ટ્રાકટર ‘ચાતક’

16 Comments

હું અમદાવાદનો રીક્ષાવાળો


તાજેતરમાં જ ટીવીએસ કંપનીની સુંદર દેખાતી નવી રીક્ષા બજારમાં મૂકવામાં આવી. પણ અહીં કાળી અને પીળી એવી રીક્ષાઓના જમાનાની અને રીક્ષાવાળાઓની વાત કરવી છે. એક જમાનો હતો જ્યારે રીક્ષાઓ નવીસવી માર્ગો પર ફરતી થઈ હતી. રીક્ષાવાળાઓ પોતાને રસ્તાના રાજ્જા સમજતા હતા અને જાણે ફાઈટર પ્લેન ચલાવતા ન હોય એટલી કુશળતા અને બહાદુરી(!) થી રીક્ષા ચલાવતા. એમાંય સુરત અને અમદાવાદના રીક્ષાવાળાઓની તો વાત જ ન કરવી. વળવાનું આવે કે રીક્ષામાંથી એક પગ બહાર નીકળે. સાઈડ લાઈટ કે હોર્ન વગાડવાનો સમય કોને છે ! અમદાવાદના રીક્ષાવાળાઓને સમર્પિત આ બહુચર્ચિત થયેલ ફિલ્મગીત આજે સાંભળીએ કિશોરકુમારના સ્વરમાં.
*
ફિલ્મ- અમદાવાદનો રીક્ષાવાળો (1974), સંગીત- ગૌરાંગ વ્યાસ

*
હું અમદાવાદનો રીક્ષાવાળો નવસો નવ્વાણું નંબરવાળો,
અમદાવાદ…અમદાવાદ બતાવું ચાલો,
એવી રીક્ષા હાંકુ હેરત પામે ઉપરવાળો,
અમદાવાદ બતાવું ચાલો…હું અમદાવાદનો રીક્ષાવાળો

રીચી રોડના અડ્ડા જેવી હોટલ એક વખણાય,
જ્યાં ગરમ ફાફડા ગરમ જલેબી નાના-મોટાં ખાય,
અહીં દાળમાં પડતો કેવો ઉમદા ગરમ મસાલો,
અમદાવાદ બતાવું ચાલો…હું અમદાવાદનો રીક્ષાવાળો

ભદ્ર મહીં બિરાજે રૂડા માતા ભદ્રકાળી,
ભીડ જામે ત્યાં ભક્તજનોની, સૌના દુઃખ દે ટાળી,
જ્યાં મંદિર હોય ત્યાં જરૂર હોય કોઈ બુટ ચોરવાવાળો,
અમદાવાદ બતાવું ચાલો… હું અમદાવાદનો રીક્ષાવાળો

રાત પડે ત્યારે માણેકચોકની અંદર જ્યાફત ઉડે,
અરે પાણીપુરી ને કુલ્ફી ભજીયા, શેઠ મજુર સૌ ઝૂડે,
દિવસે અહીં સોની બેસે ને રાતે ગોટાવાળો,
અમદાવાદ બતાવું ચાલો…હું અમદાવાદનો રીક્ષાવાળો

લૉ ગાર્ડન કે લવ ગાર્ડન ઈ હજુય ના સમજાય,
પણ સાંજ પડે ત્યાં છોરાછોરી ફરવા બહાને જાય,
લૉ ને લવની અંદર થોડા થઈ ગયો ગોટાળો,
અમદાવાદ બતાવું ચાલો … હું અમદાવાદનો રીક્ષાવાળો

એક વાણીયે સાબરના પાણીની કિંમત જાણી,
દાંડીકૂચથી આઝાદીની લડત અહીં મંડાણી
પણ સાચો અમદાવાદી કોઈને કદી ન ઝૂકવાવાળો,
અમદાવાદ બતાવું ચાલો …. હું અમદાવાદનો રીક્ષાવાળો

કોઈ રીસાયેલા પ્રેમી-પંખીડા રિક્ષા કરતા ભાડે,
એકબીજાથી રૂસણું લઈને મીઠો ઝઘડો માણે,
પણ એક બ્રેકના ફટકે કેવો કર્યો મેળ રૂપાળો,
અમદાવાદ બતાવું ચાલો…હું અમદાવાદનો રીક્ષાવાળો

[ફરમાઈશ કરનાર મિત્ર – તત્સત મહેતા]

2 Comments