Press "Enter" to skip to content

જૂનું ઘર ખાલી કરતાં …

 


મિત્રો, આજે એક સુંદર રચના જે શાળામાં ભણવામાં આવતી હતી. જૂનું ઘર ખાલી કરી નવા ઘરમાં જવાના પ્રસંગો જેના જીવનમાં બન્યા હશે તેમને આ કૃતિનો મર્મ સ્પર્શી જશે. ઘર એટલે ઘરમાં ગોઠવેલી નિર્જીવ વસ્તુઓ નહીં પરંતુ હૂંફાળી યાદો, સુખદુઃખના પ્રસંગો, પડોશીથી માંડી સ્નેહી મિત્રોની સ્મૃતિઓ. એમાંય જ્યારે એ ઘરમાં પોતીકું સ્વજન ગુમાવવાનું બન્યું હોય તો એવું ઘર ખાલી કરવાનું કેટલું અકારું લાગે તે તો અનુભવે તે જ જાણે. અહીં કવિને પોતાના વહાલસોયા પુત્રની સ્મૃતિઓ જાણે કહી ઉઠે છે કે મને અહીં મૂકીને ક્યાં ચાલ્યા ? અને બીજા ઘરે જવા ઉપડતા પગ પર પત્થર જડાઈ જાય છે. લાગણીથી ભીંજાયેલ આ સોનેટ આજે માણો.

ફંફોસ્યું સૌ ફરીફરી અને હાથ લાગ્યુંય ખાસું:
જૂનું ઝાડૂ, ટૂથબ્રશ, વળી લક્સ સાબુની ગોટી,
બોખી શીશી, ટિનનું ડબલું, બાલદી કૂખકાણી,
તૂટયાં ચશ્માં, ક્લિપ, બટન ને ટાંકણી સોય-દોરો!

લીધું દ્વારે નિત લટકતું નામનું પાટિયું,
જે મૂકી ઊંધું, સુપરત કરી, લારી કીધી વિદાય.
ઊભાં છેલ્લી નજર ભરીને જોઈ લેવા જ ભૂમિ,
જ્યાં વિતાવ્યો પ્રથમ દસકો મુગ્ધ દામ્પત્ય કેરો;

જ્યાં દેવોના પરમ વર શો પુત્ર પામ્યાં પનોતો
ને જયાંથી તે કઠણ હૃદયે અગ્નિને અંક સોંપ્યો!
કોલેથી જે નીકળી સહસા ઊઠતો બોલી જાણે:
‘બા-બાપુ! ના કશુંય ભૂલિયા, એક ભૂલ્યાં મને કે?

ખૂંચી તીણી સજલ દગમાં કાચ કેરી કણિકા!
ઉપાડેલાં ડગ ઉપર શા લોહ કેરા મણિકા!

– બાલમુકુન્દ દવે

5 Comments

  1. જ્યાં દેવોના પરમ વર શો પુત્ર પામ્યાં પનોતો
    ને જયાંથી તે કઠણ હૃદયે અગ્નિને અંક સોંપ્યો!
    કોલેથી જે નીકળી સહસા ઊઠતો બોલી જાણે:
    ‘બા-બાપુ! ના કશુંય ભૂલિયા, એક ભૂલ્યાં મને કે?

    શાળામાં અભ્યાસક્રમના એક ભાગ રૂપે વાંચેલી આ કવિતાને આજે વર્ષો પછી એક પુત્રના પિતા બન્યા બાદ લાગણીની દૃષ્ટિએ વાંચી તો ભાવવિભોર થઇ ગયો.

  2. આભાર દક્ષેશભાઇ. હમણાં જ થોડી ક્ષણો માટે મારા દીકરાને ભેટીને આવ્યો. મન હળવું થઇ ગયું.
    આભાર

  3. Pragnaju
    Pragnaju April 11, 2009

    ૫૫-૬૦ વર્ષ પહેલા માણેલી આ કવિતાની
    નૉસ્ટેલજીક યાદ તાજી થઈ
    જ્યાં દેવોના પરમ વર શો પુત્ર પામ્યાં પનોતો
    ને જયાંથી તે કઠણ હૃદયે અગ્નિને અંક સોંપ્યો!
    કોલેથી જે નીકળી સહસા ઊઠતો બોલી જાણે:
    ‘બા-બાપુ! ના કશુંય ભૂલિયા, એક ભૂલ્યાં મને કે?
    …ત્યાર બાદ અનુભવેલી વાત!
    ખૂંચી તીણી સજલ દગમાં કાચ કેરી કણિકા!
    ઉપાડેલાં ડગ ઉપર શા લોહ કેરા મણિકા!
    ————————————
    લાગે છે નજીકના ભવિષ્યમા પોત્ર-પૌત્રીઓ અનુભવશે!!

  4. sapana
    sapana April 28, 2009

    વરસો પહેલા જ્યારે અમે નવા ઘરમાં રહેવા ગયા હતા, મારી બહેનની યાદોને પાછળ મુકીને …દિલ ભરાઈ આવ્યું.
    – સપના

  5. Sejal Shah
    Sejal Shah September 17, 2009

    જ્યાં વિતાવ્યો પ્રથમ દસકો મુગ્ધ દામ્પત્ય કેરો.
    Everybody has different memories. and mine is best expressed in this line. Leaving a place which was YOUR HOME one day is painful in any condition.
    Thanks a lot.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.